از زمان عرضه‌ي اولين نسخه‌ي مزدا، سي سال مي‌گذرد. خودرويي كه در نمايشگاه شيكاگو سال ۱۹۸۹ به معرض ديد عموم درآمد؛ مزدا مياتا 30th Anniversary Edition با رنگ نارنجي مسابقه‌اي معرفي شد. قرار است فقط ۳۰۰۰ نسخه از اين محصول توليد شود كه از بين آن‌ها ۵۰۰ نمونه به ايالات متحده اختصاص دارد.
كاليپر‌هاي ترمز مياتا Anniversary هم به رنگ نارنجي خاص بدنه ديده مي‌شوند؛ جايي كه درخشش برند برمبو مشهود است. ترمز‌ها پشت رينگ ۱۷ اينچي قرار دارند و خودرو به سيستم انتقال قدرت دستي به‌صورت استاندارد و همين طور كمكفنرهاي بيلشتاين به منظور بهبود فرمان‌پذيري، مجهز شده است.
به محض ورود به فضاي داخلي هم رنگ نارنجي روي صندلي، در‌ها، داشبورد و دسته‌دنده ديده مي‌شود و همه نسخه‌هاي MX-5 30th Anniversary Edition به صندلي‌هاي ريكارو مجهز هستند. سيستم صوتي بوز و سيستم اطلاعاتي و سرگرمي مزدا كانكت به همراه اپل كارپلي و اندرويد اتو به‌صورت استاندارد، از ساير امكانات اين بخش هستند.
پكيج 30th Anniversary براي گران‌ترين نسخه‌ي MX-5 (گرند تورينگ) در نظر گرفته شده است و بيش از ۴۲۰۰ دلار به قيمت آن مي‌افزايد. به اين ترتيب اين خودرو با سافت تاپ در حدود ۳۴,۹۹۵ دلار و و هاردتاپ، ۳۷,۵۹۵ دلار قيمت دارد. تنها آپشن موجود، جعبه‌دنده ۶ سرعته‌ي خودكار است كه جايگزين نمونه‌ي دستي مي‌شود و به قيمت رودستر ۵۰۰ و به قيمت نسخه‌ي هاردتاپ، حدود ۴۰۰ دلار اضافه مي‌كند.
نسخه‌هايي كه به بازار ايالات متحده اختصاص دارد از پيشرانه‌ي ۲.۰ ليتري خطي و چهار سيلندر مزدا با قدرت ۱۸۱ اسب‌بخار و گشتاور ۲۰۵ نيوتن‌متر قدرت مي‌گيرند. باتوجه‌به محبوبيت اين خودرو بين علاقه‌مندان، تقريبا ۴ ساعت پس از عرضه و امكان رزرو اين محصول تمامي ۵۰۰ نسخه‌ي ايالات متحده خريداري شدند.
همه چيز در مورد مسابقات خودرو
در تايم اتك، هر راننده و خودرو با بزرگ‌ترين و سرسخت‌ترين و مهم‌ترين حريف در دنياي موتوراسپرت رقابت مي‌كند؛ زمان. هيچ بهانه‌اي براي عملكرد نامناسب وجود ندارد و درپايان، تنها يك راننده و خودرو مقام اول را كسب مي‌كند. حمله‌كردن به زمان، به‌خصوص زماني‌كه در كلاس خودروهاي قدرتمند قوانين دست‌وپاگير وجود ندارد، اوج رقابت و جذابيت خواهد بود. نبود قوانين پيچيده باعث مي‌شود محدوديتي دربرابر تيم‌ها و مهندس‌ها و مكانيك‌ها وجود نداشته باشد. همين عامل هم باعث شكل‌گيري تهاجمي‌ترين و متفاوت‌ترين خودروهاي دنياي موتوراسپرت در تايم اتك مي‌شود. همه‌ي اين موارد دركنارهم، مقدمه‌اي براي صحنه‌هاي تصادف ديدني هم هست.
هديه‌‌ي ديدني ژاپني‌ها به دنياي موتوراسپرت
اولين تايم اتك در دهه‌ي ۱۹۶۰ و در ژاپن برگزار شد. ايده‌ي اصلي اين مسابقه گردهمايي خودروسازان، تيونرها، توليدكنندگان قطعات افترماركت، نشريه‌ها و رسانه‌هاي خودرو و علاقه‌مندان بود. رابطه‌ي نزديك توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان خودرو كه هنوزهم در ژاپن حفظ شده، يكي از دلايل شكل‌گيري فرهنگ غني خودرو و تيونينگ اين كشور است. در اولين مسابقات تايم اتك، نشريه‌هاي خودروِ ژاپن با هماهنگي توليدكنندگان قطعات افترماركت، از مالكان خودروهاي سفارشي دعوت كردند دركنارهم رقابت كنند. اين موضوع باعث شد مسابقات غيرقانوني خياباني به پيست وارد شود و شركت‌هاي تيونينگ، مانند HKS، مدل‌هاي سفارشي و مخصوص تايم اتك طراحي كنند. روند گسترش تايم اتك باورنكردني است. پيشرفت خودروسازي ژاپن در دهه‌هاي ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ باعث شد مدل‌هاي متفاوتي توليد و ركورد هر پيست شكسته شود و تايم اتك به كشورهاي ديگر هم راه پيدا كند. از سال ۲۰۱۰ تاكنون، هر سال رقابت‌هاي جهاني تايم اتك (World Time Attack Challenge) يا به‌اختصار WTAC در سيدني استراليا برگزار مي‌شود. در اين مسابقه‌ي ديدني، برترين‌هاي دنيا گردهم مي‌آيند تا سريع‌ترين خودروِ جهان به‌صورت رسمي در تاريخ ثبت شود.
قوانين ساده براي رسيدن به هدفي مشترك
در تايم اتك، از محدوده‌ي DRS فرمول يك و قوانين و مقررات پيچيده‌ي ديگر خبري نيست. اين مسابقات درحقيقت، مشابه دورهاي زمان‌گيري و تعيين خط است. هر خودرو به‌منظور آمادگي ابتدا يك دور در پيست حركت مي‌كند و سپس، به‌سرعت مسابقه اصلي دربرابر زمان با شروع در‌حال‌حركت خودرو (Flying Lap) آغاز مي‌شود و با يك دور به‌اصطلاح «سردكردن» (Cool Down) كار هر شركت‌كننده به‌پايان مي‌رسد. هر مسابقه‌ي تايم اتك در زمان مشخصي انجام مي‌شود كه سريع‌ترين خودرو و راننده در پايان هر دوره، مقام اول خواهند بود.
جذاب‌ترين خودروهاي دنياي موتوراسپرت
در تايم اتك، خودروهاي تك‌سرنشين با طراحي عجيب وجود ندارد؛ بلكه تمام مدل‌ها، نمونه‌ي مسابقه‌اي مدل‌هاي جاده‌اي و آشنا هستند. انواع خودروهاي قديمي و جديد كه در بسياري از كشورهاي جهان خريدوفروش مي‌شوند، در تايم اتك كنارهم قرار مي‌گيرند. از هوندا سيويك تا نيسان اسكاي‌لاين براي رقابت با زمان مجوز ورود به اين مسابقات را دارند. به‌طور كلي، با قيمت كمي مي‌توان خودروهاي مجاز شركت در تايم اتك را خريد؛ چون محدوديتي وجود ندارد. بااين‌حال، براي تبديل اين مدل به خودرويي سريع و تمام‌عيار، بايد دست‌به‌جيب شد. براي برنده‌شدن در اين مسابقات خريد قطعات افترماركت باكيفيت قانوني غيررسمي است. تايم اتك ميدان نمايش هنر تيونينگ خالص محسوب مي‌شود. هر شركت‌كننده بايد از متفاوت‌ترين و بهترين روش براي تيونينگ خودرو استفاده كند تا نهايت عملكرد ممكن دراختيار راننده قرار بگيرد. نتيجه‌ي اين آزادي خلق تهاجمي‌ترين خاص‌ترين و ترسناك‌ترين خودروهاي دنيا است.
براي رسيدن به بهترين عملكرد به جزئي‌ترين نكات توجه مي‌شود. براي مثال، در كلاس خودروهاي آزاد و بدون محدوديت كه در ادامه معرفي مي‌كنيم، كاهش وزن و هر كيلوگرم سرنوشت‌ساز خواهد بود. خودروهاي تايم اتك نمايش تركيب تيونينگ ظاهري و فنري هستند و شيشه‌هاي خودرو با پنل‌هاي سبك‌وزن كربني و بخش‌هاي مختلف بدنه هم با نمونه‌هاي كامپوزيت يا فيبركربن براي افزايش مقاومت و كاهش وزن تعويض مي‌شوند. بين پنل‌هاي بدنه كمترين شكاف وجود دارد تا آيروديناميك در بهترين حالت باشد و پيشرانه و قواي فني هم تاحدممكن تقويت شود. براي كاهش وزن بيشتر و جاگيري كمتر، در سيستم اگزوز از خروجي‌ها بسيار كوچك استفاده مي‌شود. سراگزوزها معمولا به‌صورت مستقيم از كاپوت يا از پنل درِ سرنشين جلو بيرون آمده‌اند. پس از تمام اين تغييرات، خودروها چند ده سانتي‌متر عريض‌تر و طويل‌تر مي‌شوند و به‌دليل نصب باله‌هاي بزرگ و سيستم تعليق سفارشي، ارتفاع تا سطح زمين هم دوبرابر حالت استاندارد كاهش پيدا مي‌كند.
نهايت استفاده از جادوي آيروديناميك
تنها كافي است تصويري از خودروِ مخصوص تايم اتك ببينيد. براي نمونه، تويوتا GT86 سفارشي تيم HKS تصوير بالا بدون شك خودروهاي اين مسابقات نظير ندارند. باله‌هاي بزرگ عقب‌وجلو خودروها بازيگران اصلي آيروديناميك و يكي از دلايل مهم در عملكرد بهتر تايم اتك هستند. براي شكل‌گيري هر اسپويلر و اسپليتر و بالچه ساعت‌ها زمان صرف طراحي و آزمايش شده است. آيروديناميك هنر استفاده از جريان هوا در عملكرد خودرو است كه روزبه‌روز ابعاد جديدي از آن كشف مي‌شود. نياز به جريان مستقيم هوا و كمترين مقاومت باعث مي‌شود پنل‌هاي كف خودرو پيچيده، باله‌هاي چندگانه عقب‌وجلو، بالچه‌هاي جانبي و جلو و دريچه‌هاي بزرگ‌وكوچك در پنل‌هاي مختلف خودروها ايجاد شود. بزرگ‌ترين متخصصان آيروديناميك فرمول يك و ايندي‌كار (Indycar) در طراحي كيت‌هاي بدنه خودروهاي تايم اتك همكاري مي‌كنند. تيم‌هاي مهندسي بزرگ براي كاهش مقاومت هوا و افزايش دانفورس خودرو از روش‌هاي ناشناخته استفاده مي‌كنند. براي مثال، در جديدترين كيت‌هاي آيروديناميك، استفاده از بالچه‌هاي جلو و اتصال بينشان مرسوم شده است. ازآنجاكه محدوديت در آيروديناميك نيست، ظاهر خودروها عجيب‌تر از گذشته شده است.
باله‌هاي عقب‌وجلو متفاوت
بسياري از علاقه‌مندان دنياي خودرو و تيونينگ از انواع باله و اسپويلر براي زيبايي استفاده مي‌كنند؛ اما خودروهاي تايم اتك در سطح ديگري قرار مي‌گيرند. باله‌هاي جلو در اين خودروها بي‌مانند است. براي نمونه، پورشه 968 تيونينگ PR Technology تصوير بالا را درنظر بگيريد. اين مدل با آيروديناميك پيشرفته در جلو و كف و عقب دركنار ۱۴۰۰ اسب‌بخار قدرت از پيشرانه‌ي ۴ ليتري، يكي از خودروهاي سريع تايم اتك جهان است. باله‌ي جلو در اين خودرو تا ۳ تن نيروي رو‌به‌پايين (دانفورس يا Downforce) به چرخ‌هاي جلو وارد مي‌كند كه ۳ برابر بيشتر از سوپراسپرت مك‌لارن سنا GTR است. آزمايش باله‌هاي جلو در چند سال اخير بيشتر شده است. حاصل اين آزمون‌وخطا ظهور اسپويلرهاي بزرگ و عريض جلو و بالچه‌هاي اطراف اسپليتر جلو موسوم به «باله‌هاي بي‌نهايت» است. درباره‌ي نبود محدوديت آيروديناميك در تايم اتك صحبت كرديم؛ اما در مسابقات جهاني WTAC، شرايط كمي فرق مي‌كند. در قوانين WTAC، نواحي قابل‌استفاده‌ي سپر جلو براي آيروديناميك بدون محدوديت ذكر شده تا خودرو به هواپيمايي كامل تبديل نشود.
مهندسان براي دورزدن اين قانون از باله‌هاي بي‌نهايت استفاده مي‌كنند كه برخلاف نمونه‌هاي سنّتي صاف، خميده هستند. با اين روش مي‌توان روي باله‌ي بي‌نهايت خميده، بالچه‌هاي بيشتر نصب كرد. حاصل نصب انواع باله و بالچه در جلو اين است كه جريان هوا در چند ناحيه كنترل مي‌شود. اين، يعني كاهش مقاومت و افزايش دانفورس در پيچ‌ها و به‌دنبال آن، استفاده از سيستم تعليق نرم‌تر براي افزايش چسبندگي است. بنابراين، نبايد خودروهاي تايم اتك را با نمونه‌هاي تيونينگ نمايشي مقايسه كرد. استفاده از باله‌هاي مختلف و آيروديناميك پيچيده در جلو، به‌معني استفاده از باله‌ي بزرگ‌تر در عقب است. اسپويلرهاي عريض و غول‌پيكر يكي از ويژگي‌هاي جذاب خودروهاي تايم اتك است كه چسبندگي در محور عقب را ممكن مي‌كنند. معمولا اسپويلرهاي چندگانه‌ي عقب با تركيب برآمدگي كوتاه روي سپر عقب طراحي مي‌شوند تا ثبات فرمان‌پذيري در بهترين حالت ممكن باشد. در خودروهاي قدرتمند تايم اتك از دمپرهاي گران‌قيمت و كمكفنرهاي حرفه‌اي با درجه‌ي تنظيم بالا استفاده مي‌شود تا دانفورس در تعادل قرار بگيرد. در هر هاب چرخ، بازوهاي دوجناغي كاملا سفارشي تعليق قرار گرفته است.
تنوع كلاس و خودروها
يكي از ويژگي‌هاي برتر تايم اتك طبقه‌بندي كلاس‌ها و امكان شركت با هر مدل خودرو است؛ از كلاس خودروهاي قديمي و ارزان تا مدل‌هاي چندصدهزار دلاري مجهز به بسته‌ي آيروديناميك ديوانه‌كننده و بيش از ۱۰۰۰ اسب‌بخار قدرت. در مسابقات WTAC، چهار كلاس Clubsprint ،Open ،Pro Am و Pro وجود دارد. كلاس كلاب‌اسپرينت مخصوص استانداردترين خودروها با آيروديناميك محدود است. محدوديت‌هاي آيروديناميك اين كلاس پس از استفاده‌ي بيش‌ازحد شركت‌كنندگان در چند سال اخير افزايش پيدا كرد. خودروهاي كلاب‌اسپرينت بايد از پيشرانه‌ي استاندارد كارخانه‌اي و بدون افزايش تعداد سيلندر استفاده كنند؛ اما محدوديت در تقويت قدرت خروجي وجود ندارد. تنها عامل‌هاي محدودكننده‌ي تيونينگ پيشرانه و به‌طوركلي اين كلاس، حداقل وزن ۱۴۲۵ كيلوگرم يا ۵ درصد كمتر از وزن كارخانه‌اي و استفاده‌نكردن از جعبه‌دنده‌هاي سكوئنشال و راننده‌ي آماتور است.
كلاس آزاد (Open) آغازكننده‌ي بخش پرخرج WTAC است كه در آن، شركت‌كنندگان آماتور با هدف حرفه‌اي‌شدن با همكاري تيونرها رقابت مي‌كنند. در اين كلاس، محدوديت‌هاي آيروديناميك بسيار كمتر از كلاب‌اسپرينت است؛ اما بازهم حداقل وزن خودرو بايد ۱۲۵۷ كيلوگرم يا منفي ۱۵ درصد مدل كارخانه‌اي باشد. استفاده از پنل‌هاي فيبركربن و جعبه‌دنده‌ي سكوئنشال مجاز است. عملكرد خودروهاي كلاس آزاد مشابه نمونه‌هاي DTM و V8 Supercar است. كلاس Pro Am بخش مقدماتي دنياي آيروديناميك پيچيده است و قوانين آن مشابه Pro است؛ به‌جز اينكه ورود رانندگان حرفه‌اي و استفاده از سيستم تزريق نيتروژن مجاز نيست. خودروهاي Pro Am مي‌توانند از ورق‌هاي پلي‌كربنات به‌جاي شيشه، پنل‌هاي كامپوزيت يا فيبركربن و پدال تعويض‌دنده استفاده كنند؛ اما وزن به حداقل ۱۲۰۰ كيلوگرم يا منفي ۲۰ درصد نمونه‌ي كارخانه‌اي خودرو محدود شده است. كلاس Pro ميدان مبارزه‌ي بزرگ‌ترين و حرفه‌اي‌ترين تيم‌ها محسوب مي‌شود. بهترين‌هاي تايم اتك جهان در اين كلاس قرار دارند. تمام بخش‌هاي بدنه‌ي خودرو مي‌تواند از كامپوزيت باشد؛ اما كفي و پنل جداكننده‌ي كابين و كاپوت بايد نمونه‌ي كارخانه‌اي باشد. اين محدوديت براي استفاده‌نكردن از شاسي تمام‌كامپوزيت قرار داده شده تا خودروهاي تايم اتك به نمونه‌هاي فرمول يك و LMP1 تبديل نشوند. هيچ محدوديتي در پيشرانه و قواي فني وجود ندارد و معمولا خودروهاي كلاس Pro بيش از ۱۰۰۰ اسب‌بخار قدرت دارند. باتوجه‌به اينكه حداقل وزن به ۱۲۰۰ محدود شده و استفاده از سيستم تزريق نيتروژن آزاد است، نسبت قدرت به وزن خودروهاي اين كلاس باورنكردني است.
سرعت و پيچيدن در هماهنگي كامل
خودروهاي تايم اتك روي شاسي نمونه‌هاي استاندارد جاده‌اي قرار دارند؛ اما وقتي قدرت فراوان و بسته‌ي آيروديناميك را تركيب كنيم، هيولايي ترسناك ظاهر مي‌شود. دانفورس بالا به‌معني پيچيدن با سرعت ديوانه‌وار است. درحقيقت در پيچ ملايم، اين خودروها با سرعت ۲۷۵ كيلومتر‌برساعت حركت مي‌كنند. باوركردني نيست كه يك دستگاه نيسان S13 قديمي در پيست ۲.۶ كيلومتري زمان ۱ دقيقه و ۲۲ ثانيه را ثبت و سپربه‌سپر خودروِ فرمول يك حركت مي‌كند. پيست سوكوبا ژاپن (Tsukuba) يكي از ميدان‌هاي اصلي تايم اتك است. اين پيست كوتاه، ولي پرپيچ‌وخم نمونه‌ي مناسبي از پيشرفت مهندسي خودروها محسوب مي‌شود. حدود ۱۰ سال پيش، يك دور پيست سوكوبا با زمان يك دقيقه ناممكن بود؛ اما در سال ۲۰۱۹، ركورد تايم اتك اين پيست به ۴۹ ثانيه رسيده است.
نقش مهم لاستيك‌ها در مسابقات و احتمال تصادف
هدف هر راننده در تايم اتك، ثبت سريع‌ترين زمان است. با استفاده از قدرت پيشرانه تنظيمات مناسب شاسي، چسبندگي مكانيكي، آيروديناميك و دانفورس شركت‌كنندگان با زمان رقابت مي‌كنند. در‌اين‌بين، عاملي حياتي مي‌تواند شرايط را تغيير دهد؛ لاستيك‌ها. در مسابقات تايم اتك، كشورهاي مختلف قوانين كمي متفاوت است؛ اما در WTAC، تمام خودروها بايد از لاستيك‌هاي سمي‌اِسليك (Semi-slick يا نيمه‌مسابقه‌اي) يوكوهاما Advan A050 استفاده كنند. برخلاف بسياري از رشته‌هاي موتوراسپرت ديگر، استفاده از لاستيك‌هاي مسابقه‌اي اسليك صاف در تايم اتك مجاز نيست. محدودكردن تمام خودروها به نوعي لاستيك سمي‌اسليك در تعداد مشخص، احتمال تقلب كه در بسياري از ركوردگيري‌هاي پيست نوربرگ‌رينگ وجود دارد، تقريبا از بين برده و تمركز تيم‌ها به ارتقاي فني و آيروديناميك محدود شده است.
رانندگي با نهايت سرعت و قدرت احتمال تصادف را افزايش مي‌دهد. هر راننده پس از يك دور پيست، براي ثبت زمان سريع‌تر تلاش مي‌كند كه بايد ترمز‌گيري ديرتر قبل از پيچ و گازدادن زودتر پس از پيچ را درنظرگرفت. اين وضعيت فشار زيادي به خودرو و راننده وارد مي‌كند كه گاهي انحراف از مسير و تصادف پايان آن خواهد بود.
جذابيت مسابقات در تركيب با ديگر رشته‌ها
رقابت‌هاي تايم اتك معمولا طولاني هستند و امكان نمايش پرچم قرمز و توقف مسابقه پس از اشتباه راننده‌ها هميشه وجود دارد. معمولا براي جلوگيري از يكنواخت‌شدن مسابقات براي مخاطبان بين زمان‌گيري‌‌ها و پايان دوره، برنامه‌هاي نمايشي اجرا مي‌شوند. حركت نمايشي و دريفت يكي از بخش‌هاي جذاب استراحت تايم اتك است كه تماشاي آن جذابيت خاصي دارد. ديدن نيسان S13 يا GT-R با كيت آيروديناميك بزرگ و سپس، نمونه‌ي مخصوص دريفت آن، تجربه‌ي جالبي است. علاوه‌براين، دست‌اندركاران WTAC در مسير مستقيم پيست سيدني نبرد قدرتمندترين خودروهاي درگ را هم ممكن كرده‌اند. گفتني است سال گذشته قدرتمندترين نيسان GT-R دنيا در زمان استراحت تايم اتك استارت خورد.
منبع : زوميت